Szkodniki mogą pojawić się w nawet najbardziej wypielęgnowanym ogrodzie. Przywiane z wiatrem czy przyniesione na ubraniu. Czasem nawet najlepsza profilaktyka nie pomaga. Kiedy jednak staniemy w obliczu inwazji nieproszonych gości, warto rozważyć wykorzystanie ekologicznych środków odstraszających i owadobójczych, zanim wyciągniemy ciężką artylerię w postaci środków chemicznych.

Trochę profilaktyki - jak zapobiegać atakom szkodników na roślinach?

Choć ustrzeżenie się przed atakiem szkodników może nie zawsze być możliwe, warto jednak zastosować profilaktykę, która nawet jeśli nie uchroni naszych roślin całkowicie, to pomoże ograniczyć inwazję.

Rośliny odstraszające szkodniki

Jest pewna grupa roślin, wydzielająca silne związki aromatyczne, które potrafią skutecznie odstraszyć szkodniki od innych roślin, rosnących w ich pobliżu. To bardzo popularny zabieg w ogrodach warzywnych, znany też jako uprawy współrzędne. I tak cebula sadzona między rządkami marchwi skutecznie odstrasza połyśnicę marchwiankę, marchew z kolei zniechęca do osiedlania się muchówki śmietki cebulanki.

Podobny efekt można uzyskać sadząc odpowiednie gatunki roślin ozdobnych i ziół. Zapach lawendy, tak przyjemny dla ludzkiego powonienia jest skuteczny w odstraszaniu mszyc i mrówek, much, komarów i kleszczy, a dodatkowo zmniejszy ilość odwiedzających ogród kretów. W ten sam sposób działają aksamitki czy pysznogłówki

Kiedy profilaktyka to za mało - ekologiczne środki ochrony roślin

Parafina i olej

Produktem pierwszego kontaktu, który jest dostępny niemal w każdym domu są wszelkiej maści oleje lub parafina w płynie. Posmarowanie rośliny zaatakowanej przez szkodniki olejem lub parafiną choć czasochłonne, może pomóc opanować inwazję w zalążku. Oleistość użytych substancji zatyka przetchlinki owadów, skutecznie zmniejszając ich ilość. Niestety ze względu na konieczność dokładnego i ręcznego pokrycia rośliny, jest to metoda polecana dla pojedynczych roślin w hodowli domowej i przy niewielkim natężeniu inwazji.
Zamiast smarowania ręcznego, można wykorzystać preparaty do oprysku na bazie parafiny  - na przykład Promanal albo Treol.

Domowe, ziołowe opryski

Skuteczne środki na szkodniki roślin możemy znaleźć w swojej kuchni albo na najbliższej łące. Wywary, wyciągi i gnojówki roślinne nie tylko skutecznie eliminują szkodniki, ale często stanowią świetny nawóz dla naszych roślin. Do samodzielnego preparatu na szkodniki roślin można wykorzystać czosnek, cebulę, pokrzywę lub mniszek. Warto jednak pamiętać, że podlewanie gnojówką lub wywarem trzeba regularnie powtarzać, żeby odniosły oczekiwany skutek.

Olejki eteryczne na szkodniki roślin

Olejki eteryczne są szeroko stosowane do odstraszania owadów takich jak komary, kleszcze, czy pchły. Można je także zastosować do ochrony roślin przed inwazją owadów. Olejek cedrowy ma silne właściwości odstraszające i jest owadobójczy, z kolei patchoula odstrasza mrówki. Jednym z ostatnich odkryć jest preparat NeemAzal (olej z miodli indyjskiej), który działa nie tylko na postać dorosłą szkodnika, ale również na larwy i jaja.

W sprzedaży niedawno pojawił się środek na bazie olejku pomarańczowego – Limocide 3w1. Zwalcza przędziorki, mączliki, wciornastki i wiele innych szkodników roślin, dodatkowo działa również grzybobójczo. Może być stosowany zarówno do oprysku roślin ozdobnych jak i drzew i krzewów owocowych czy warzyw.

Gotowe ekologiczne środki zwalczające szkodniki roślin

Rynek zdaje się zauważać rosnącą potrzebę stosowania ekologicznych rozwiązań, dlatego w sklepach ogrodniczych można znaleźć szereg preparatów ekologicznych pomagających w walce ze szkodnikami. Są to głównie preparaty do stosowania interwencyjnego, działające kontaktowo, czyli po bezpośrednim zetknięciu ze szkodnikiem.
Wśród najchętniej wybieranych preparatów znajdują się:

• Multi Insekt (oparty na oleju rzepakowym),
• Empular 940 EC (oparty na oleju rydzowym),
• Agrocover (oparty na wielocukrach),
• Spruzit AL (oparty oleju rzepakowym i perytrynach, które działają na szkodniki paraliżująco).

Powyższe preparaty działają na tej samej zasadzie co wspomniane wcześniej rozwiązania na bazie parafiny – oprysk wykonany z ich udziałem tworzy na roślinie powłokę, która uniemożliwia owadom poruszanie się i oddychanie, w skutek czego giną. Powyższe preparaty można stosować przez całą długość sezonu wegetacyjnego i działają one na takie szkodniki jak przędziorki, miseczniki, tarczniki, mszyce, wełnowce czy wciornastki, czyli na większość popularnych najeźdźców roślin.

Dodatkowo wspomniany wyżej Emulpar 940 EC można stosować wczesną wiosną. Działa on wtedy na jaja i inne formy zimowe szkodników, likwidując problem, zanim ponownie się rozwinie.

W handlu spotkamy także wyspecjalizowane środki do zwalczania konkretnych gatunków szkodników:

• Lepinox Plus –preparat ten używany jest głównie do zwalczania gąsienice ćmy bukszpanowej, jednak oddziałuje on na większość gąsienic motyli, atakujących rośliny. Bakterie Bacillus thuringiensis znajdujące się w preparacie przedostając się z powierzchni rośliny do układu pokarmowego gąsienic, wytwarzają białka zwane delta-endotoksynami, które działają owadobójczo. Zaatakowana gąsienica przestaje żerować i ginie w ciągu 72 godzin,
  
  
• P-Drakol – preparat mikrobiologiczny składający się z kompozytu mikrobiologicznego, serwatki, sacharozy i maltodekstryny. Stosowany doglebowo zwalcza głównie pędraki atakujące trawniki, jednak ma swoje zastosowanie również w walce z nicieniami i opuchlakami niszczącymi rośliny ozdobne, owocowe i warzywa,
  
  
• Wrotycz Ekstrakt – jeśli nie mamy możliwości samodzielnego przygotowania odwaru lub gnojówki z wrotyczu, możemy wykorzystać gotowy produkt. Wrotycz jest szeroko ceniony za swoje działanie przeciwpasożytnicze. W przypadku pasożytów roślin, podlanie uprawy roztworem wrotyczu skutecznie zniechęca pędraki, drutowce, opuchlaki i inne szkodniki,
  
  
• Ferramol GR – fosforan żelaza (naturalna substancja występująca w glebie) jest niezastąpiony w walce ze ślimakami. Chętnie przez nie zjadany, sprawia, że ślimaki zamierają w swoich kryjówkach.

Większość powyższych preparatów jest dostępna zarówno w formie koncentratu, który pozwoli niskokosztowo uporać się ze szkodnikami w większym ogrodzie, jak i w formie gotowego do życia spreju/aerozolu, który będzie przydatny w małej domowej hodowli roślin.

Lepy i pułapki na szkodniki roślin

Oprócz środków stosowanych do podlewania i oprysków, w niektórych przypadkach możemy skorzystać z różnych pułapek i lepów. W sklepach z artykułami ogrodniczymi można nabyć żółte tablice lepowe, które można stosować zarówno w przypadku roślin ozdobnych, warzyw i innych, mniejszych roślin jak (np. w celu monitorowania liczebności ćmy bukszpanowej) lub rolki lepów na pnie drzew, które sprawdzą się w przypadku drzew. Lepy nie są środkiem biobójczym, ale pomagają szybko zauważyć pojawienie się szkodnika, dzięki czemu stanowią doskonałą profilaktykę i sposób na monitorowanie aktywności insektów.

Pomocą w walce z ćmą bukszpanową będą również pułapki feromonowe, które pozwolą nie tylko ograniczyć lub wyeliminować populację ćmy bukszpanowej, ale również na bieżąco monitorować ewentualny powrót szkodnika.