Fasola szparagowa jest jedną z odmian fasoli zwyczajnej (Phaseolus vulgaris). Pochodzi z Ameryku Południowej i Środkowej, gdzie znana jest i uprawiana od ponad 7 tysięcy lat. Do Europy natomiast trafiła za sprawą jednej z wypraw Krzysztofa Kolumba. Dziś rozróżnia się już około 200 gatunków fasoli szparagowej.

W strąkach żółtych, zielonych, fioletowych lub czerwonych (w zależności od odmiany), które są jadalną częścią fasoli szparagowej znajduje się przede wszystkim duża ilość białka (2,5 g na 100 g) oraz trójterpeny, mające właściwości bakteriobójcze. Fasolka szparagowa to również bogate źródło magnezu, fosforu, wapnia, żelaza i cynku oraz witamin z grupy B, A, PP oraz C. Dzięki tym wszystkim składnikom wykazuje działanie przeciwcukrzycowe, moczopędne a także pozytywnie wpływa na nerki. Dzięki niskiemu indeksowi glikemicznemu jest niezastąpiona w diecie dla chorych na cukrzycę lub mających nadwagę a dzięki dużej zawartości białka w diecie wegetarian.

Dla tych wszystkich właściwości warto mieć fasolkę szparagową w swoim ogródku, zwłaszcza tym ekologicznym. Tym bardziej, że przy tak wielu walorach smakowych i prozdrowotnych jej uprawa jest dość prosta, jeśli tylko zapewni się jej odpowiednie warunki.

Warunki ekologicznej uprawy fasoli szparagowej

Fasola szparagowa jest w Polsce warzywem bardzo popularnym. Jest to roślina jednoroczna a gotowa do spożycia jest wówczas, gdy nasiona nie są jeszcze dojrzałe. Z czasem bowiem strąki stają się gumowate i włókniste. W zależności od odmiany fasola osiąga od 60 do 120 cm wysokości. Jej drewniejące łodygi porastają trójklapowe liście. Mimo tego, że nie posiada odrostów czepnych doskonale potrafi się piąć, sprytnie owijając się wkoło tyczki. Ale tyczki nie są konieczne w jej uprawie, bez nich zaczyna się po prostu płożyć, trzeba się jednak wówczas liczyć ze słabszymi plonami. Po około dwóch miesiącach od wysiania, w miejscach motylkowych kwiatów koloru białego lub różowawego zebranych w grona zawiązują się strąki.

Nasiona fasoli należy wysiewać w miejscach nasłonecznionych, ciepłych i osłoniętych od wiatru. To jest najważniejszy warunek, który trzeba spełnić przy jej uprawie, gdyż jest to roślina ciepłolubna. Nasiona fasoli szparagowej kiełkują dopiero w temperaturze 15-18^oC, ale jeśli ta spadnie poniżej 7^oC, wzrost rośliny zostaje zahamowany. Oprócz ciepłego podłoża w trakcie wysiewów, powinno być ono również żyzne, próchnicze, dobrze spulchnione i stale wilgotne o lekko kwaśnym do obojętnego odczynie, gdyż takie warunki uprawy fasoli szparagowej należy spełnić, by cieszyć się obfitymi plonami. W uprawie ekologicznej, gdzie nie używa się nawozów sztucznych czy chemicznych środków ochrony roślin ważne jest jeszcze by przez 4-5 lat nie sadzić fasoli w miejscu, gdzie rosła ona sama lub inne bobowate. Jeśli do użyźnienia podłoża stosowany był obornik, można ją siać dopiero w drugim roku po jego użyciu, natomiast dobrze jest zasilić podłoże kompostem, którego przedawkować się nie da.

Korzystne i niekorzystne sąsiedztwo fasoli szparagowej

W uprawie ekologicznej czy to fasoli szparagowej kluczową sprawą jest płodozmian i wiedza na temat dobrego sąsiedztwa roślin. Pozwoli to zapobiec wielu chorobom i atakom szkodników. Fasola szparagowa należy do rodziny bobowatych i zarówno ona jak i pozostałe rośliny z tej rodziny są świetnym przedplonem dla innych roślin, gdyż nie wyjaławiają podłoża. By jednak chronić fasolę przed chorobami i szkodnikami bobowatych, sieje się ją w miejscu, gdzie rosła ona lub inne tego rodzaju rośliny dopiero po 4-5 latach. Jako przedplon dla fasoli szparagowej świetnie sprawdzają się kapustowate, cebulowate, pomidory oraz ogórki.

W uprawie ekologicznej bardzo dobrze sprawdza się również stosowanie zasad uprawy współrzędnej. Fasolę szparagową powinno się siać w towarzystwie buraka ćwikłowego, boćwiny, marchwi, kopru, selera, szpinaku, dyni albo kalarepy. Np. by chronić uprawę przed szarą pleśnią dobrze jest sadzić dokoła fasolki truskawki.

Fasola szparagowa nie przepada za towarzystwem cebuli, czosnku, kopru włoskiego oraz kolendry.

Wysiew fasoli szparagowej

Fasolę szparagową można uprawiać zarówno w gruncie jak i pod osłonami. I w zależności od tego, gdzie będzie rosnąć przypada termin jej wysiewu. Jeśli w tunelu foliowym, to można zrobić to już w kwietniu z tym zastrzeżeniem, że gdy nadejdzie „trzech ogrodników” i „zimna Zośka”, to nawet w tunelu rośliny mogą nie przetrwać przymrozków i dlatego dobrze jest je wówczas okryć a w tunelu dodatkowo postawić kilka lampionów ze świecami lub wkładów do zniczy.

Jeśli planujemy uprawę w gruncie, to dobrze jest zaczekać z sianem do drugiej połowy maja, gdy przymrozki już raczej się nie zdarzą. Po 7-10 dniach powinny być widoczne już pierwsze wschody. Ale nie tylko temperatura ma znaczenie dla terminu wysiewu fasoli w uprawie ekologicznej. Późniejszy wysiew uchroni uprawę przed nalotem śmietki kiełkówki, którą w uprawie ekologicznej w zasadzie nie da się zwalczyć naturalnymi metodami.

Przed wysianiem dobrze jest nasiona fasolki namoczyć na noc, dzięki czemu szybciej skiełkują. Dobrze jest wysiewać je partiami do połowy czerwca, zapewni to długi, regularny zbiór.

Fasolę siejemy w dołkach oddalonych od siebie o około 6-10cm, na głębokości 3-5 cm, gdzie umieszczamy po 2-3 nasionka i przysypujemy ziemią. Rzędy powinny znajdować się w odległości 30-40 cm. Gdy wszystkie fasolki są już na swoich miejscach całą uprawę należy obficie podlać.

Pielęgnacja uprawy fasoli szparagowej

Bardzo ważnym zabiegiem pielęgnacyjnym w uprawie fasoli szparagowej jest jej systematyczne podlewanie. Obfite zaraz po posadzeniu a później już w razie konieczności, szczególnie gdy niewiele pada. Fasola jest wytrzymała na suszę, jednak z braku wody jej strąki stają się łykowate. Dobrze jest zaraz po wysianiu nasion cały teren uprawy pokryć kilkucentymetrową warstwą ciętej słomy. Pozwoli ona na dłuższe utrzymanie się wilgoci w podłożu, będzie chroniła nasiona w razie spadku temperatury, znacząco zahamuje wzorost chwastów, ale również zabezpieczy same strąki przed zabrudzeniem. 

Kolejna czynność, którą warto wykonać, to okopanie fasoli, gdy jej wysokość przekroczy 15 cm wysokości. Dzięki temu będzie się wzmacniała i będzie mniej podatna złamania. Ważne jest również systematyczne odchwaszczania oraz jednoczesne spulchnianie podłoża. Gdy wysialiśmy fasolę szparagową odmian tycznych, 15 cm to dobry moment by tyczki zainstalować.

Jeśli zastosujemy obornik lub kompost, to nie ma już konieczności nawożenia fasolki szparagowej. Jeśli podłoże generalnie jest słabej jakości możemy do zasilenia podłoża stosować gnojówkę z pokrzywy lub biohumus a do kopczykowania dobrze przesiany kompost.

Ciekawe odmiany fasolki szparagowej

• Polka – strąki tej odmiany są wysoko osadzone, dzięki czemu jest odporna na niekorzystne warunki atmosferyczne. Odmiana karłowa, średnio wczesna o żółtych strąkach.
• Goldfield – nie ma tendencji do łykowacenia, jest bardzo smaczna. Odmiana tyczna, bardzo wczesna, żółta.
• Korona – bardzo smaczna odmiana, świetnie nadająca się do mrożenia i wekowania. Jest bardzo odporna na szkodniki i choroby. Odmiana wczesna, żółta.
• Purple Teepe – odmiana bardzo smaczna o ciekawym fioletowym kolorze, który zmienia się pod wpływem gotowania na zielony. Odmiana wczesna, fioletowa.
• Gracja – dojrzewa bardzo równomiernie, dlatego można ją zbierać metodami mechanicznymi. Odmiana karłowata, wczesna o zwartym pokroju, zielona.